به گزارش خبرگزاري تسنيم از مشهد مقدس، اهميت غيرقابل چشم پوشي دولت در توسعه يا عقب‌ماندگي جوامع و نقش آن در تحولات سياسي و اجتماعي در طول تاريخ همواره غيرقابل انکار بوده است، اين اهميت و چالش‌هاي پيش‎‌روي اين پديده، گروه علوم سياسي دانشگاه فردوسي مشهد را برآن داشت تا همايش سال 95 خود را به بررسي و تحليل ابعاد مختلف دولت اختصاص دهند.

همايش ملي دولت‌پژوهي 10 اسفندماه امسال در اين دانشگاه برگزار مي‌شود. در اين زمينه وحيد سينائي، دبير علمي همايش و هيئت علمي گروه علوم سياسي دانشگاه فردوسي مشهد توضيحاتي پيرامون روال اجرائي و محورهاي اين همايش ارائه داد.

تسنيم: لطفاً در باره موضوع همايش يعني دولت پژوهي توضيح دهيد.

سينايي: دولت و قدرت دو مفهوم علم سياست هستند. در اين ميان از آنجا که دولت از مهم‌ترين بسترها و نهادهاي شکل‌گيري، تجمع و اعمال قدرت است بررسي آن اهميتي مضاعف دارد. «دولت»‌ مفهوم و پديده‌اي پيچيده در انديشه سياسي ـ اجتماعي است‌ اما همواره اهميت‌، تاثير و نقش شگرف آن در تحولات سياسي و اجتماعي سبب جلب توجه نظريه‌پردازان و پژوهشگران علوم‌ اجتماعي به آن بوده است‌.

دولت به عنوان يک اجتماع انساني که انحصار کاربرد مشروع زور را در سرزمين‌ معيني براي تنظيم رفتار و نظم اجتماعي در اختيار دارد در جهان از قدمت و پيشينه طولاني برخوردار نيست‌. در اروپا، دولت به مفهومي که امروزه آن را مي‌شناسيم در قرون وسطاي متأخر و در سپيده‌دمان ظهور نظام نوين‌، به‌ تدريج پديدار شد.

ساخت دولت در مناطق توسعه‌نيافته غيراروپايي و خاورميانه به دليل سرشت متفاوت ساخت‌هاي اجتماعي با تأخير بسيار صورت گرفت‌. در واقع دولت مدرن در اين سرزمين‌ها بيشتر در قرن بيستم و تحت تأثير تحولات ناشي از دو جنگ جهاني اول و دوم ايجاد شد. در ايران اما به دليل پيشينه تمدني، تاريخ  و سنت ديرپايي در باره دولت وجود دارد. به نحوي که دولت در ايران را از دوران باستان تا دوره ميانه و از آن جا تا دوران جديد و معاصر مي‌توان مورد بررسي و تدقيق قرار داد.

هر چند که وجود اين پيشنه و قدمت به معناي نفي مشکلات و چالش‌هاي بنيادي به ويژه در دوران معاصر در ساخت و کارکرد دولت در ايران نيست. از اين رو گروه علوم سياسي دانشگاه فردوسي مشهد همايش سال 95 خود را به  بررسي و تحليل ابعاد مختلف دولت اختصاص داد.

تسنيم: در اين همايش کدام جنبه‌هاي دولت بيشتر بررسي مي‌شود؟

سينايي: در اين همايش که با شرکت استادان علوم سياسي و اجتماعي و پژوهشگران برگزار خواهد شد موضوع‌هاي سياسي، حقوقي، مديريتي، اقتصادي وغيره با توجه به آسيب‌ها و مشکلات پيش‌روي دولت در سطوح ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي مورد واکاوي قرار خواهد گرفت. همايش به‌گونه‌اي طراحي شده که بيشتر رشته‌هاي علوم انساني و اجتماعي مي‏‌توانند از زاويه رشته خود با محور قرار دادن موضوع دولت در آن شرکت کنند.

تسنيم: لطفاً درباره محورهايي که در همايش مورد بررسي قرار مي‌گيرند، توضيحي دهيد.

سينائي: محورهاي همايش شامل مباحث نظري و انديشه، مباني و نظريه‌هاي دولت، انديشه دولت، مباحث اجرايي و کاربردي مانند حقوق اساسي و دولت، حقوق اداري و دولت، دولت در عصر اطلاعات، سياستگذاري عمومي و دولت مي‌شود.

مباحث ملي هم در همايش مهم هستند. اهم آنها عبارتند از: دولت در ايران، تاريخ تحولات دولت در ايران معاصر (دولت مشروطه، انديشمندان ايراني و دولت در ايران معاصر، مدرسه علوم سياسي و دولت نوين، ساختار دولت پهلوي، جنگ‌هاي جهاني و تاثير آن بر دولت در ايران، دولت رانتير در ايران، انقلاب اسلامي و دولت در ايران، چالش‌هاي دولت در ايران، طبقات و دولت در ايران معاصر، روشنفکران، سنت‌گرايان و دولت).

بخشي ديگر از محورها به مسائل و مباحث منطقه‌اي و بين‌المللي اختصاص دارند. مانند دولت در خاورميانه، دولت در روابط بين الملل (نظريه‌هاي روابط بين الملل و دولت، دولت و منطقه‌گرايي، جهاني‌شدن و دولت، سازمان‌هاي بين‌الملل و دولت، ديپلماسي دولت، سياست خارجي دولت، جنگ و دولت، امنيت دولت، مسائل نظامي استراتژيک دولت، دولت و حقوق بين الملل) همگرايي دولت‌ها (منطقه‌گرايي، جهاني‌شدن، اتحاديه‌ها و دولت) دولت‌هاي همسايه ايران (ترکيه، پاکستان، عراق، افغانستان وغيره).

مباحث جامعه‌شناسي هم جايگاه مهمي در همايش دارند. برخي از عناوين آن عبارتند از (رابطه طبقات با دولت، انقلاب وتحول ساخت و دولت، دولت و تحولات اجتماعي، فرهنگ سياسي و دولت، دولت و سرمايه اجتماعي، رسانه و دولت، شبکه‌هاي اجتماعي و دولت)، درباره موضوع‌هاي اقتصادي به مباحثي مانند (دولت رانتير، ماليات و دولت، تجارت بين الملل و دولت، جهاني شدن و دولت، اقتصاد سياسي دولت‌ها، سياست‌گذاري اقتصادي دولت، رابطه دولت با بانک مرکزي) مي‌توانم اشاره کنم.

درباره مباحث تاريخي هم اهم محورها عبارتند از دولت در ايران باستان، دولت در تاريخ ميانه ايران(دولت آل‌بويه، طاهريان، سامانيان، صفاريان، غزنويان، سلجوقيان، دين و دولت در عصر مغول، دين و دولت در عصر صفويه، آسيب‌شناسي دولت صفويه، طبقات و دولت در عصر صفويه، روابط خارجي دولت صفويه، دولت زنديه، افشاريه، قاجاريه، بحران در دولت قاجاريه).

تسنيم: آيا پنل‌هاي تخصصي همايش مشخص شده‌اند؟

سينائي: با توجه به محورهاي همايش و چکيده‌ها و عناوين مقاله‌هايي که تاکنون دريافت کرده‌ايم اميدواريم بتوانيم چند پنل تخصصي تحت عناويني مانند دولت؛ نظريه‌ها و انديشه سياسي، دولت؛ فرايندهاي سياسي و سياست‌گذاري در ايران، دولت؛ حاکميت، قواي سه‌گانه و ساختارهاي حکومتي در ايران، دولت؛ اقتصاد سياسي و توسعه در ايران، دولت؛ تاريخ و تحولات سياسي و اجتماعي در ايران، دولت؛ خاورميانه و نظام در حال تحول و دولت؛ حکمراني خوب، حقوق بشر و عدالت برگزار کنيم. البته قطعي شدن اين پنل‌ها تا اندازه‌اي نيز منوط به دريافت مقالات در فرصت باقي مانده پيش روي است.

تسنيم: پژوهشگران تا چه زماني براي ارسال مقالات خود فرصت دارند؟

سينايي: مهلت ارسال مقالات تا 15 بهمن است و پس از آن ظرف 15 روز داوران به بررسي و اعلام نتايج و پذيرش مقالات مي‌پردازند و انشاءالله همايش در دهم اسفند در دانشگاه فردوسي مشهد برگزار مي‌شود.